W dużym stopniu za nasze sądy odpowiedzialna jest intuicja. To ona sprawia, że mamy poczucie i trwania w jakiejś tradycji, i przekraczania granic, wykraczania poza kanon. To ona każe nam doszukiwać się (lub nie) powinowactw między różnymi gatunkami czy twórczymi aktywnościami. Świadomi tego wszystkiego, a także istnienia różnorodnych odmian relacji słowa i obrazu, postanowiliśmy tym razem wyjść poza ścisłe ramy (ramki?) komiksu.
Historie, książki (książeczki) obrazkowe, picturebooki, ikonoteksty to pojęcia pojawiające się na łamach niniejszego numeru, budujące nowy / stary kontekst, przypominające, że komiks należy do bogatego świata obrazów i stanowi zaledwie jeden z wielu jego elementów, oraz zmuszające w końcu do dyskusji o miejscu komiksu w szeroko rozumianej komunikacji wizualnej. Mamy nadzieję, że wyjście poza ciasne i arbitralne gatunkowe ramy otworzy nowe perspektywy przed badaczami komiksu. I nie tylko przed nimi.
Zwracamy również uwagę na poemiksy i komiksy abstrakcyjne, formy inspirujące (nas – nie po raz pierwszy) do stawiania pytań o granice, zależności i różnice pomiędzy gatunkami czy używanymi przez twórców kodami, ale też o cele i kierunki rozwoju opowieści obrazkowych.
W tym miejscu musimy i chcemy podziękować profesorowi Jerzemu Szyłakowi, bez którego pomysłu i pracy ten numer nigdy nie zyskałby równie pełnej i dojrzałej merytorycznie postaci.

Listę takich pytań można by ciągnąć jeszcze długo. Wiele z nich zostało zadanych w niniejszym numerze naszego pisma. Niektóre nawet doczekały się odpowiedzi. Odpowiedzi w różnych postaciach i płynących od osób obojga płci. Uznaliśmy bowiem, że niemożliwe jest mówienie o kobietach w komiksie w czysto męskim gronie. Dlatego połowa artykułów i ponad połowa komiksów wyszła spod damskich rąk. Różnice w opiniach i różnice w obrazowaniu świata wydają się być dość wyraźne. I bardzo ubogacające.

Temat tego numeru Zeszytów Komiksowych może wydawać się oklepany. Czy rzeczywiście? Oceńcie, czytelniczki i czytelnicy, sami.

Zapraszamy do lektury,
Michał Błażejczyk i Redakcja
Spis treści:

(Komiks) Karina Kreja: <bez tytułu>

Agnieszka Kłos: „Historie dla ubogich. Twórczość J. Saneckiej i S. Resteckiej”

(Komiks) Sylwia Restecka: „Siostry Opętanki”

(Komiks) Joanna Sanecka i Sylwia Restecka: „Sen”

Pola Sobaś: „Endografia, czyli All Is Full Of Paint”

(Komiks) Agata „Endo” Nowicka: „Dlaczego zostałam rysownikiem”

Wywiad z Dagmarą Matuszak: „Dziewczynka w fabryce”

Pola Dwurnik
„Zatrzymać chwilę. Pola Dwurnik o swoich komiksowych rysunkach”

(Komiks) Pola Dwurnik: „ZUS Ci Pomoże”

Anna Marczewska
„Nowe kumpelstwo, czyli świat bez kobiet w ‚Osiedlu Swoboda’”

(Komiks) Joanna Karpowicz: „Dziewczyny potrafią… / Girl’s Power”

Katarzyna Nowakowska: „Nigdzie. O twórczości Debbie Drechsler”

(Komiks) Maria „Maribe” Bulikowska: <bez tytułu>

Olga Stanisławska: „Marjane Satrapi”:

(Komiks) Marta Semkowicz: „to tyle”

Anna Marczewska: „Codzienność w detalach”:

(Komiks) Joanna Karpowicz: „Piekło – Niebo”

Martyna Taniguchi: „Kobiety w mandze”:

(Komiks) Marek Turek: „Luna”

Tomasz Marciniak: „Kobiety i kleksy. Polskie autorki komiksów do połowy lat 90″

Piotr Skonieczny: „Debiuty bez perspektyw. Polskie autorki komiksów ostatnich lat”

(Komiksy) Tomasz Drabik: „Tryptyk” i „Ideał?”

(Komiks) Łukasz „Psor” Kutasiewicz: „Zwierzenia Marleny D.”

Tomasz „aegirr” Brzozowski: „Panu Bogu świeczkę a diabłu ogarek, czyli jak twórcy komiksów rozumieją feminizm”

Piotr „Dr_Greenthumb” Sujka: „Cycki zamiast dymków. Kilka uwag o obrazowaniu kobiet w komiksach”

(Komiks) Hubert Ronek: „Henryk i Bonifacy”

Marek Turek: „Babcie, baby, babuleńki. Panie w podeszłym wieku w polskich komiksach”

Sebastian Pestka: „DNA superbohaterek”

(Komiks) Tomasz „Asu” Pastuszka: „Oto ona”

Michał Siromski: „Zasada najmniejszego wysiłku, czyli po co nam stereotypy (kobiet)”
Nowy blok: Komiks w Europie Środkowo-Wschodniej
Tomáš Prokupek: „Kája Saudek”

Stały blok: Aktualności
Damian „hans” Handzelewicz, Michał „Błażej” Błażejczyk, Konrad Grzegorzewicz i Witold Nowakowski: „Opinie o komiksie”

Jarek Obważanek: „Stabilizacja. Rok 2004 na polskim rynku komiksowym”

Polski komiks lat dziewięćdziesiątych

Ilustracja: Tomasz Tomaszewski

Przemysław Mazur:
„Era TM-Semic”

Arkadiusz Wróblewski – rozmawiali Przemysław Mazur i Michał Błażejczyk:
„Dla nas najważniejszy był czytelnik”

Komiks: Maciej Pałka (sc. i rys.):
„Włochate ziemniaki”

Paweł Panic:
„Lata dziewięćdziesiąte w kioskowej witrynie. Komiksy a magazyny o grach komputerowych”

Ilustracje: Daniel Mucha

Dominik Szcześniak:
„Polski komiks ery xero”

Komiks: Marek Turek (sc. i rys.):
„Biznes”

Marek Turek:
„Z pamiętnika komiksowego freaka”

Dominik Szcześniak:
„Tyle pamiętam”

Komiksy: Bartosz Słomka (sc. i rys.)

Tomáš Prokůpek:
„Rosek, Trust i ziny”

Komiks: Jerzy Szyłak (sc. i rys.)

Jerzy Szyłak:
„O sobie samym (i kilku innych osobach, z którymi miałem przyjemność współpracować lub choćby rozmawiać o możliwej współpracy)”

Adam Rusek:
„Wspomnienia kombatanta albo O roli przypadku w historii”

Komiks: Tomasz Niewiadomski (sc. i rys.):
„Bazyli na kozetce”

Piotr Kasiński:
„Komiksowa Łódź”

Komiks: Tomasz Tomaszewski
„UFO ZENEK NEWS”

Kamil Śmiałkowski:
„KKK Komiksy, Kraków i ja (czyli Kamil)”

Komiks: Paweł Chmielewski i Tomasz Łukaszczyk:
„Pociąg”

Paweł Chmielewski:
„Wiek niewinności. O komiksowej scenie kieleckiej”

Paweł Chmielewski:
„Od Śmiecia do Spaceboya”

Artur Wabik:
„Katalog wypadków”

Komiks: Tomasz Kontny (sc.) i Marek Turek (rys.):
„Lustereczko”

Jerzy Szyłak:
„O Truścińskim. Fragment”

Przemysław Truściński – rozmawiała Dominika Węcławek:
Wywiad [tytuł jeszcze nieustalony]

Komiks: Jerzy Szyłak (sc. i rys.)

Wokół książki Jerzego Szyłaka Komiks w szponach miernoty

Jerzy Szyłak – rozmawiał Michał Błażejczyk:
„Jest tylko jedna alternatywa wobec robienia czegoś źle”

Komiks: Krzysztof Wyrzykowski (sc. i rys.):
„Dies Irae”

Adam Radoń, Piotr Kasiński:
Festiwal o Sympozjum

Magdalena Lachman:
„Kwestia w(y)rażenia”

Komiks: Tomasz Tomaszewski (sc. i rys.):
„Papier Mix”

Rafał Wójcik:
„Rafał Wójcik pisze, a potem drze na strzępy list do Jerzego Szyłaka”

Ilustracja: Benedykt Szneider

Michał Siromski:
„Komiks w rękach mistrza”

Michał Błażejczyk:
„Zdemaskować miernotę, czyli jak święty spokój prawie zabił badania komiksu w Polsce”

Ilustracja: Tomasz Tomaszewski

Aktualności

Rafał Wójcik:
„Will Eisner i biblioteki, czyli gdzie gra jest warta świeczek”

Ilustracje: Zbyszek Larwa

Emilia Walczak:
„Twórczość potyliczna. Recenzja komiksu Marty Zabłockiej Znamy się tylko z widzenia”

Marta Zabłocka – rozmawiała Emilia Walczak:
„Polityka kojarzy mi się z bezsilnością”

Damian Kaja:
„Inne rany. Recenzja komiksu Rutu Modan Zaduszki”

Magda Rucińska:
„566 kadrów z życia. Recenzja komiksu Dennisa Wojdy 566 kadrów”

Magda Rucińska:
„Domowa pa(razy)tologia. Recenzja komiksu Michała Rzecznika i Daniela Gutowskiego Maczużnik”

Przemysław Zawrotny:
„Ćwiczenia z pustej formy. Recenzja komiksu Romana Lipczyńskiego i Pawła Garwola Chwila jak płomień”

Tomasz Kontny:
Lista nowości

Każdy mógł w bogatej ofercie znaleźć coś dla siebie. Oczywiście zawsze najważniejsze były serie
o superbohaterach. To dzięki amerykańskim herosom w trykotach TM-Semic zbudowało potęgę i również, w dużej mierze, przez nich upadło.

Wydawnictwo niemalże nie miało konkurencji na polskim rynku w latach dziewięćdziesiątych.
Dostarczało nie tylko rozrywkę, zawartość zeszytów bowiem inspirowała wielu twórców i wzbudzała kontrowersje w komiksowym światku. Nadal wspominane jest przez wielu i zasłużyło na opracowanie podsumowujące ponad dekadę działalności. Od początków w czasach raczkującego polskiego kapitalizmu, przez lata świetności, aż po powolną agonię w okresie, kiedy można było mówić o krajowym rynku komiksowym. Choć oficyna wydawała tylko zagraniczne tytuły, stała się jedną z najważniejszych w historii polskiego komiksu.

Autorem ilustracji na okładce jest Marcin Rustecki, były redaktor naczelny TM-Semic.

Łukasz Kowalczuk

Urodzony w 1983 roku. Zamiast bajek tata czytał mu do poduszki komiksy z KAW. W latach dziewięćdziesiątych śledził większość wydawanych w Polsce zeszytów o superbohaterach.
Potem nastąpiło kilka lat poza światem komiksu. Dzięki pracy magisterskiej traktującej o TM-Semic (temat zaproponował promotor, profesor Jerzy Szyłak) zainteresowanie wróciło ze zdwojoną siłą.
Nigdy nie nadrobi czytelniczych zaległości, ale bardzo się stara.
Dziś pisze scenariusze i rysuje (zin „Nienawidzę Ludzi”). Prowadzi miniwydawnictwo SmallPress.pl oraz Szlam.net − serwis o produktach popkultury, które są często tak złe, że aż dobre.
Niniejsza książka to debiut, ale autor nie prosi o wyrozumiałość. Wręcz przeciwnie.

W tej książce opisuje każdy przypadek, w którym płaciłem za seks aż do końca 2003 roku oraz każdą prostytutkę, z którą miałem wtedy do czynienia. – Chester Brown

„Na własny koszt” jednocześnie uczy i bawi. […] To wspaniały komiks, prawdopodobnie najlepszy w dorobku Chestera Browna. – Robert Crumb

Chester Brown to być może jeden z najbardziej bezpretensjonalnych, szczerych i znaczących głosów w świecie współczesnego komiksu, ta książka zaś to moim zdaniem jego najbardziej poruszające dzieło. „Na własny koszt” zgłębia życie klienteli najstarszego zawodu świata i czyni to z subtelnością, inteligencją, a przy tym bez krzty sentymentu czy samousprawiedliwiania się. Ta książka, lepsza z każdą kolejną lekturą, pozostanie waszym wiernym kompanem przez długi czas. – Alan Moore

„Na własny koszt” traktuje czytelnika serią moralnych, intelektualnych i niecenzuralnych uderzeń. Zostanie na długo w waszych umysłach, a może i w żołądkach. To istne dzieło sztuki, choć nie dla mięczaków. – Dwight Garner, „The New York Times”

Daliśmy więc po prostu głos naszym autorom. Niektórzy zaproponowali teksty syntetyczne: panoramy historyczne albo gatunkowe. Wzrok innych padł na poszczególne fragmenty scenografii: zjawiska, komiksy, artystów. Nie ukrywamy, że nie wyczerpaliśmy tematu – jest to niemożliwe. Mamy nadzieję, że taka wielogłosowość umożliwi Wam, czytelnikom, uchwycenie nieuchwytnego. Nam praca nad tym numerem Zeszytów sprawiła ogromną frajdę.

Dziękujemy za zainteresowanie, z jakim spotkał się pierwszy numer Zeszytów Komiksowych i zapraszamy do lektury drugiego numeru!
Michał Błażejczyk i Redakcja

Wydarzenia rozgrywają się w przeciągu niewiele ponad dwudziestu czterech godzin w małym miasteczku w północnej Finlandii. Tematem opowieści jest smutek wiążący się z ulotnością życia. Pasterz pokazuje życie na Północy, skąd młodzi ludzie emigrują na Południe w poszukiwaniu pracy, i gdzie reszta mieszkańców zmaga się z bezrobociem i innymi problemami społecznymi.

Z jednej strony inspirują mnie „brzydkie” i „niedbałe” prace innych – myślę sobie wtedy, że ważne, aby chcieć, mieć pomysł. Z drugiej – ciągle mam apetyt na więcej, zarówno jeśli chodzi o warsztat, jak i obszary, które chcę zdobywać.
Rysowanie jest pierwszą rzeczą w moim życiu, w której tak bardzo sobie zaufałam. Bezcenne jest dla mnie również to, że uwierzyli we mnie inni. Słowami mogę oddać jedynie część wdzięczności i radości, które czuję, a lista osób jest bardzo długa. Chcę jednak choć niektórym z nich podziękować imiennie:
P., Beacie Baradziej i Oksanie, Olci, Zuzi i Jasiowi – za czułość i bycie jak rodzina; Ani Hendryx Wójtowicz – za razem i za normalność; Dobrusi – za szczęście i bliskość; Anuli Szandale – za bycie jedną z pierwszych osób, które wzięły moje prace w świat; Sylwii Chutnik – za inspirację, Cwaniary i Babcię Basię: Babci Basi – za rozmowy i chleb domowej roboty; Kasi Sawko – za to, że mogłam robić zwariowane plakaty na ważne tematy i za fajność; Natalii – za listy w czerwonych kopertach; Kasi Kazimierowskiej – za mądrość; Kasi Woźniak-Kajak – za cudowne historie i rozsądek; Oli Żórawskiej – za otwartość i dobre serce; Karolinie Królikowskiej-Grzelak – za twórczą intensywność; Jarkowi Wasilewskiemu – za rozbrajającą bezinteresowność; Iwonie Wojnarowicz i Magdalenie Kępce – za uważność i dzielenie się swoją wiedzą; Beacie Sosnowskiej, Adze Gójskiej, Ani Bełz, Ewie Witkowskiej, Andzi Paszko – za Dream Team i za to, że dzięki Wam czuję , że się rozwijam; V9 (w szczególności Zrazikowi i Justynie) – za miejsce i kibicowanie mi oraz moim Dziewczynom z Teamu; Centrali – za wydanie tego albumu; Osobom, które zaglądają na życie-na-kreskę – za wzruszenia i poczucie sensu.

Marta Zabłocka: fotografka, rysowniczka mniej lub bardziej wymyślonych historii.
Zaangażowana w sprawy społeczne. Kiedy tylko może, jeździ rowerem oraz czyta książki.
Bardzo lubi chodzić sama do kina. Kocha swoje koty miłością tajemniczą i ponadgatunkową.
Współpracuje z organizacjami pozarządowymi oraz wydawnictwami. Ilustratorka Cwaniar Sylwii Chutnik.

Prowadzi stronę: zycie-na-kreske.blogspot.com

To jedno zdarzenie, które zabiera stabilizację i zmienia perspektywę.
To opowieść o kruchości więzi międzyludzkich.

Słoneczny, sobotni poranek dla siedmioletniegoTomka nie zapowiada się zbyt wesoło. W sypialni rodziców zamiast mamy znajduje paprotkę-monstrum. Obok niej śpi spokojnie niczego nie podejrzewający tata.

Co zrobią Tomek i jego pies Mumin? Jak się zakończy mrożące krew w żyłach spotkanie dzielnego chłopca i przeokropnej rośliny?

oto co się stało niezła historia
wszystkie pokoje były puste
chodził z pokoju do pokoju wszystkie były puste
aha spotykam się z pustką powiedział do siebie
ucieszył się było to dziwne nie umiał tego opisać
szedł przed siebie i jak najpełniej zaznajamiał się z pustką

————

Mikołaj Tkacz zaprasza czytelnika na zbudowanie swojej  własnej pustki i przeżycie przygód nikogo samemu.

Z wielką naturalnością łączy w swoich opowieściach elementy pozornie prozaiczne z fantastycznie absurdalnymi. Już od pierwszego panelu Anja Wicki pozwala czytelnikowi poczuć niebezpieczeństwo czające się w scenerii przypominającej sen, a jednocześnie niepokojąco realistycznej, a także wciąga widza w swój utopijny, pozbawiony fałszu świat.

Mieszka i pracuje w Szwajcarii.

Na konkurs wpłynęło 191 prac z kilkudziesięciu krajów. W katalogu znalazło się ponad 90 komiksów artystów z Argentyny, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chin, Chorwacji, Czech, Danii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Japonii, Kanady, Kazachstanu, Kolumbii, Litwy, Łotwy, Malezji, Niemiec, Polski, Portugalii, Rosji, RPA, Rumunii, Słowenii, Szwajcarii, Szwecji, Tajwanu, Ukrainy, USA, Węgier, Wielkiej Brytanii i Włoch.

Członkami jury w konkursie SILENCE byli:

– Tom Gauld – Wielka Brytania
– Erik Kriek – Holandia
– Tim Molloy – Australia / Nowa Zelandia

Nie wiem dokładnie, kto kogo poprosił do tańca, ale pląsają, że aż miło popatrzeć. Pierwszy raz widzę Tkacza tylko i wyłącznie w roli autora tekstu. To, że sobie poradzi, było jasne jak słońce, historia obok formy plastycznej jest nieodłączną częścią wypowiedzi przedstawicieli komiksu autorskiego, do jakich również Tkacz należy. Zaskakują dojrzałość, poetyka i humor opowieści. Świetnie nakreślone postacie, oryginalny, ciekawy, trochę teatralny pomysł. Gdy śmieję się z malarza Ludwigiera, to tak jakbym się śmiał trochę z siebie. W tej opowieści wszyscy są sfrustrowani. Malarz przypadkowością sukcesu zawodowego, w którym nie miał udziału, kontroler swoją brzydotą, odkrytą i wyciagniętą na światło dzienne przez malarza. Jedyną „przytomną” osobą jest siostra Ludwigiera. Piksa przyzwyczaiła nas do niespodziewanych zwrotów akcji. Należy do nielicznych artystów, którzy nie pozwalają widzom przysnąć, kołysząc ich wypróbowaną, ciągle powtarzaną manierą. Rysunki Piksy na pierwszy rzut oka wyglądają szkicowo, trochę niedbale, jakby były robione w pośpiechu. Gdy rzucimy okiem po raz drugi, pośpiech i szkicowość w magiczny sposób zamieniają się w celność i wyrafinowanie. Ekspresja wynikająca ze „szkicowego” charakteru kreski doskonale współgra i podkreśla dziwaczność opowieści i cechy indywidualne bohaterów: brzydkiego młodzieńca, jeszcze brzydszego kontrolera i sfrustrowanego, introwertycznego, zbzikowanego artystę,  z którym wytrzymać jest w stanie wyłącznie jego siostra. Aga Piksa oswoiła kreskę perfekcyjnie. Jakby sugerując się tytułem, stworzyła rysunki genialne, którymi można się sycić bez końca. Za pomocą paru pociągnięć i zawijasów opisuje emocje, ekspresję, ruch. To niezwykłe, jak wiele informacji można zawrzeć w syntetycznej linii.

Nieznany Geniusz to pozycja, którą każdy szanujący się miłośnik komiksów powinien mieć w swej bibliotece.

Nieznany Geniusz to pozycja, którą każdy szanujący się amator Sztuki powinien mieć w swej bibliotece. Jest kolejnym dowodem na to, że komiks tak naprawdę nie zna granic.

Spis treści:

Batman
Przemysław Zawrotny, Przemysław Kołodziej, Damian Kaja (notował Mirosław Szwabowicz):
„Wszystkie wcielenia Batmana”

William Brooker (rozmawiała Anna Wróblewska):
„Wywiad”

Łukasz Słoński:
„Walka w medialnym świecie. Przemoc i telewizja w Powrocie Mrocznego Rycerza Franka Millera”

Przemysław Kołodziej:
„Renesans (rozpikselowanych) superbohaterów, Batman-terrorysta i kłopoty z sequelami – Dark Knight Strikes Again Franka Millera”

Przemysław Zawrotny:
„Nietoperz pochwycony przez awangardzistę”

Łukasz Chmielewski:
„Następcy Chandlera”

Bruce Scivally (rozmawiał Michał Chudoliński, tłumaczyła Ewa Lipińska):
„Wywiad: Dzisiejszy świat jest miejscem niebezpiecznym i pełnym przemocy”

Radosław Swółł:
„Iluzjonista, czyli dlaczego plastikowe sutki przegrały z kevlarowym pancerzem”

Jakub Baran:
„Rekin w skórze nietoperza”

Mateusz Celer:
„Elseworldy – przeszłość na papierze, przyszłość na ekranie”

Bartłomiej Oleszek:
„Batman Audio & Radio”

Łukasz Czubak:
„Batman kontra guma balonowa, czyli potyczki Człowieka Nietoperza z reklamą”

Matylda Sęk:
„Podróż do Gotham City”

Marcin Zembrzuski:
„Azyl Arkham: Poważny dom na poważnej ziemi”

Travis Langley i Michał Siromski:
„Przezwyciężając traumę. Rozmowa o psychologicznych aspektach mitu Batmana”

Magdalena Iwańska:
„Bóg, szaleniec, kobieta… – sto twarzy Jokera”

Michał Chudoliński:
„Batman Granta Morrisona – Mroczny Rycerz na granicy światów”

Radosław Pisula:
„Jaki Batman, taki syn?”

Ewa Lipińska:
„Pożegnanie z Batmanem, czyli o roli śmierci superbohatera w komiksie Co się stało z Zamaskowanym Krzyżowcem?”

William Proctor (tłumaczyła Ewa Lipińska):
„Scott Snyder: Nowy architekt Gotham City”

Marcin Petrowicz:
„Arkhamverse między panelami komiksu a pamięcią komputera. Batman Arkham Asylum i Arkham City jako nowy świat Mrocznego Rycerza”

Arkadiusz Wróblewski:
„Płachta Batmana powiewająca na wietrze. Nudą.”

Michał Siromski:
„Recenzja książki Improving The Foundations: Batman Begins from Comics to the Screen”

„Powrotach” ze spotkań z chłopakiem w innym mieście, do szarej codzienności, w której żyć można jedynie wspomnieniami i oczekiwaniem na kolejne spotkanie z Nim, na powrót do Niego. W swojej noweli graficznej Katarzyna Kaczor czekanie wpisuje w nadzieję, ponieważ w każde rozstanie wpisana jest możliwość „powrotu”.

Katarzyna Kaczor ur. 18 września 1993 roku w Złotowie. W 2012 r. rozpoczęła studia na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu na kierunku grafika warsztatowa. www.kasiaimyk.pl.